امروزه، یکی از مهمترین موضوعات در زمینه مدیریت اطلاعات، مسئله‌ای است که از آن به عنوان «اضافه بار اطلاعات» یاد میشود با ظهور اینترنت اهمیت اضافه بار اطلاعات دو چندان شده است
بررسی نظرات متخصصین اطلاع رسانی در مورد اضافه بار اطلاعاتی وب
امروزه، یکی از مهمترین موضوعات در زمینه مدیریت اطلاعات، مسئله‌ای است که از آن به عنوان «اضافه بار اطلاعات» یاد میشود. با ظهور اینترنت اهمیت اضافه بار اطلاعات دو چندان شده است. این پژوهش به بررسی نظرات متخصصین اطلاع رسانی در مورد اضافه بار اطلاعاتی وب جهت ارائه راهکارهای بهتر و مناسبتر برای رفع و کنترل اضافه بار اطلاعاتی وب، می‌پردازد. در این پژوهش که جامعه آن کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی عضو گروه بحث دانشگاه فردوسی مشهد است از دو روش تحلیل محتوا و روش پیمایشی استفاده شده و ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه مبتنی بر وب می باشد. همچنین به منظور پربارتر بودن پژوهش نظرات متخصصین فناوری اطلاعات نیز جویا شد. با توجه به نتایج پژوهش، نظرات متخصصین اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات در بسیاری موارد نزدیک به یکدیگر بودهاند. از نظر هر دو گروه وجود اطلاعات تکراری، وجود اطلاعات غلط و نادرست، وجود اطلاعات بی‌ربط از دید کاربر، وجود اطلاعات بی ارزش از دید کاربر از مهمترین عوامل ایجاد اضافه بار اطلاعاتی هستند. بسیاری از آنان معتقد بودند که اضافه بار اطلاعاتی در زمانی که فعالانه به دنبال موضوع مورد جستجوی خود هستند رخ می‌دهد. اتلاف وقت، تأخیر در تصمیم‌گیری، خستگی اطلاعاتی و اتلاف هزینه از مهمترین اثرات اضافه بار اطلاعاتی از دیدگاه هر دو گروه هستند. همچنین آنان عوامل ابزاری مانند وجین و حذف اطلاعات غیر مرتبط، استفاده از محیطهای رابط کاربری مناسب در بازیابی اطلاعات، استفاده از راهنماهای موضوعی و زبانهای کنترل شده، استفاده از فیلترینگ و کنترل راههای شیوه‌های دریافت اطلاعات، استفاده از سیستمهای خبره و هوشمند مانند سیستمهای پیشنهاد دهنده و هم عوامل سازمانی مانند دقت در ورود اطلاعات، آموزش مهارتهای فنی و علمی‌‌افراد در بازیابی اطلاعات ارزشمند، توسعه استانداردهای ذخیره و بازیابی اطلاعات را در کنترل و رفع اضافه بار اطلاعاتی مؤثر دانسته‌اند. در این پژوهش نیز مشخص شد که بین برخی مشخصات دموگرافیک افراد نظیر سن ، جنس، نوع کتابخانه ای که افراد در آن مشغول به کارند و برخی عوامل و اثرات اضافه بار اطلاعاتی رابطه معنادار وجود دارد.
کلید واژه‌ها : اضافه بار اطلاعاتی، وب، متخصصین اطلاع رسانی، سرریز اطلاعات
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات پژوهش
مقدمه 1
1-1 شرح و بیان مساله پژوهشی 2
1-2 اهمیت و ارزش تحقیق 4
1-3 کاربرد نتایج تحقیق 5
1-4 اهداف تحقیق 6
1-4-1هدف اصلی 6
1-4-2 اهداف فرعی 6
1-5 سوالات پژوهش 6
1-5-1 سوال اصلی 6
1-5-2 سوالات فرعی 6
1-6 تعاریف مفهو‌می‌و عملیاتی تحقیق 7
1-6-1 تعاریف مفهومی 7
1-6-1-1 مفهوم اضافه بار اطلاعاتی در وب................ 7
1-6-2 تعاریف عملیاتی ................................ 8
1-6-2-1 ایجاد اضافه بار اطلاعاتی در وب................ 8
1-6-2-1 ایجاد اضافه بار اطلاعاتی در وب 8
1-6-2-2 تاثیر اضافه بار اطلاعاتی در محیط وب 9
1-6-2-3 کنترل اضافه بار اطلاعاتی در وب 9
1-6-2-4 مواجه شدن فرد با اضافه بار اطلاعاتی در وب 10
1-6-2-5 تعدیل اضافه بار اطلاعاتی در وب 10
1-7 خلاصه فصل 10
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مقدمه 12
2-1 مبانی و رویکردهای نظری........................... 13
2-1-1 مفهوم اضافه بار اطلاعاتی 15
2-1-2 عوامل موثر بر ایجاد اضافه بار اطلاعاتی 18
2-1-2-1 اشخاص ....................................... 18
2-1-2-2 فن‌آوری....................................... 18
2-1-2-3 سازمان....................................... 19
2-1-2-4 ویژگی اطلاعات................................. 19
2-1-3 عوامل موثر بر ایجاد اضافه باراطلاعاتی وب 20
2-1-3-1 فقدان ساختار واحد و استاندارد برای ذخیره‌سازی و انتشاراطلاعات 20
2-1-3-2 عدم ثبات در منابع اینترنتی................... 21
2-1-3-3 تغییر نشانی منابع............................ 21
2-1-3-4 مشکلات ناشی از موتورهای جستجو................. 21
2-1-4 تاثیر اضافه بار اطلاعاتی بر کاربران 23
2-1-4-1 تأثیر بر سلامت جسمی........................... 23
2-1-4-2 تأثیر بر سلامت روانی.......................... 24
2-1-4-3 تأثیر بر جامعه............................... 24
2-1-4-4 تأثیربر هزینه‌های اقتصادی و زمانی............. 25
2-1-4-5 تأثیربر سیستمهای اطلاعاتی..................... 25
2-1-4-6 تأثیر بر سازمان.............................. 26
2-1-5 عوامل موثر بر کنترل اضافه بار اطلاعاتی وب 26
2-1-5-1 تصفیه........................................ 26
2-1-5-2 تلخیص........................................ 27
2-1-6 عوامل مؤثر بر کنترل اضافه بار اطلاعاتی وب....... 27
2-1-6-1 فرامتن....................................... 27
2-1-6-2 فراپیوندها................................... 28
2-1-6-4 گوفر‌ها....................................... 29
2-1-6-5 محیط رابط کاربر.............................. 30
2-1-6-6 استفاده از عوامل هوشمند...................... 31
2-1-6-7 واژگان کنترل شده............................. 32
2-1-6-8 وب 2......................................... 32
2-1-6-8-1 آر اس اس................................... 33
2-1-6-8-2 وبلاگ....................................... 33
2-1-6-8-3 ویکیها..................................... 34
2-1-6-8-4 پادکستها................................... 34
2-1-6-8-5 شبکه‌های اجتماعی............................ 34
2-1-6-8-6 رده‌بندی مردمی.............................. 35
2-1-6-8-7 فناوری تلفیقی وب 2......................... 36
2-1-6-9 حلقه‌ها....................................... 36
2-1-6-10 فناوری فشار................................. 37
2-1-6-11 درگاه....................................... 37
2-1-7 عوامل موثر بر مواجه با اضافه بار اطلاعاتی 38
2-1-7-1 عوامل مرتبط با نظام بازیابی و امکانات آن..... 38
2-1-7-2 عوامل مرتبط با کاربر......................... 38
2-1-7-3 عوامل مرتبط با موضوع جستجو................... 40
2-1-7-4 سایر عوامل مثل محیط جستجو،نوع کامپیوتر و نرم‌افزار و غیره 41
2-1-8 رویکردهای موثر در رفع اضافه بار اطلاعاتی 41
2-1-8-1 موتورهای جستجو............................... 42
2-1-8-2 استفاده از دایرکتوری‌ها....................... 43
2-1-8-3 استفاده از روشهای جستجوی مناسب............... 44
2-1-8-4 استفاده از نرم‌افزارهای هوشمند................ 44
2-1-8-5 وب معنایی.................................... 44
2-1-8-6 استفاده از طرحهای رده‌بندی.................... 45
2-1-8-7 فهرست‌های وبی................................. 46
2-1-9عوامل موثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی 46
2-1-9-1 رویکردهای نمایه سازی درمحیط وب............... 46
2-1-9-2 مدیریت دانش در سازمان........................ 47
2-1-9-3 ارتباطات سازمانی............................ 48
2-1-9-4 استفاده از فناوری اطلاعات در سازمان........... 48
2-1-9-5 سامانه‌های نرم افزاری......................... 49
2-2 مرورنوشتارها..................................... 49
2-2-1 پژوهشهای انجام شده در ایران.................... 49
2-2-2 پژوهشهای انجام شده در خارج از کشور............. 53
2-2-3 جمع بندی از پیشینه............................. 58
2-3 خلاصه فصل......................................... 59
فصل سوم: روش پژوهش
مقدمه 60
3-1 روش پژوهش 60
3-2جامعه پژوهش 61
3-3-نمونه گیری و تعیین حجم نمونه 61
3-4 ابزار گردآوری اطلاعات: 61
3-5 روایی و پایایی ابزار گردآوری اطلاعات 62
3-7 خلاصه فصل 63
فصل چهارم: یافته‌های حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها
4-1 ویژ گی های جمعیت شناختی گروه نمونه 65
بررسی سوالات پژوهش 70
4-2 سوال اول: عوامل مؤثر در ایجاد اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی چیست؟ 70
4-3 سوال دوم: اضافه بار اطلاعاتی چه تاثیری بر کاربران آن، از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی دارد؟ 72
4-4 سوال سوم: عوامل مؤثر در رفع اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی چیست؟ 74
4-5 سوال چهارم: عوامل مؤثر در کنترل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی چیست؟ 75
4-6سوال پنجم: چه عوامل فردی در مواجه شدن با اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی موثر است؟ 77
4-7 :سوال ششم: راههای موثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی چیست؟ 79
4-8 سوال هفتم: بین اضافه بار اطلاعاتی و مشخصات دموگرافیک کاربران چه ارتباطی وجود دارد؟ 80
4-9یافته‌های جانبی 103
4-9-1 مشخصات جمعیت شناختی متخصصان فناوری اطلاعات وآی تی 103
4-10 سوال کلی پژوهش 143
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1عوامل مؤثر در ایجاد اضافه بار اطلاعاتی 144
5-2 تاثیر اضافه بار اطلاعاتی بر کاربران 146
5-3عوامل مؤثر در رفع اضافه بار اطلاعاتی 149
5-4 عوامل مؤثر در کنترل اضافه بار اطلاعاتی 151
5-5 عواملی فردی در مواجه شدن با اضافه بار اطلاعاتی... 152
5-6 راههای موثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی 154
5-7- ارتباط بین مشخصات دموگرافیک کتابداران ومتخصصین اطلاع رسانی و نظرات آنها در مورد اضافه بار اطلاعاتی 156
5-8 نتیجه گیری کلی 166
5-9 محدودیتهای تحقیق 167
5-10 پیشنهادها و رهنمودهای پژوهش 167
5-10-1 پیشنهادهای کاربردی 167
5-10-2 پیشنهادهای پژوهشی 168
فهرست شکل‌ها
شکل 2-1 مفهوم اضافه بار اطلاعاتی............................................................................................................... 16
شکل 4-1 توزیع نمونه آماری بر حسب جنسیت متخصصان اطلاع‌رسانی................................................... 65
شکل4-2 توزیع نمونه آماری بر حسب میزان تحصیلات متخصصان اطلاع‌رسانی....................................... 66
شکل 4-3 توزیع نمونه آماری بر حسب رشته تحصیلی متخصصان اطلاع‌رسانی......................................... 67
شکل 4-4 توزیع نمونه آماری بر حسب سن متخصصان اطلاع‌رسانی........................................................... 67
شکل 4-5 توزیع نمونه آماری بر حسب سابقه کار متخصصان اطلاع‌رسانی................................................. 68
شکل 4-6 توزیع نمونه آماری بر حسب نوع کتابخانه..................................................................................... 70
شکل 4-7 توزیع نمونه آماری بر حسب بخش کتابخانه................................................................................. 70
شکل4-8 عوامل مؤثر در ایجاد اضافه بار اطلاعاتی........................................................................................ 70
شکل4-9 تأثیر اضافه بار اطلاعاتی بر کاربران................................................................................................. 73
شکل 4-10عوامل مؤثر دررفع اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی................ 74
شکل 4-11عوامل مؤثر دررفع اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی................ 76
شکل 4-12 عوامل فردی در مواجه شدن با اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی 78
شکل 4-13 عوامل مؤثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی......... 79
شکل 4-14 توزیع نمونه آماری بر حسب جنسیت متخصصان آی تی....................................................... 103
شکل 4-15 توزیع نمونه آماری بر حسب میزان تحصیلات متخصصان آی تی.......................................... 104
شکل 4-16 توزیع نمونه آماری بر حسب رشته تحصیلی متخصصان فناوری اطلاعات.............................. 105
شکل 4-17 توزیع نمونه آماری بر حسب سن متخصصان فناوری اطلاعات............................................... 105
شکل 4-18 توزیع نمونه آماری بر حسب سابقه کار متخصصان فناوری اطلاعات...................................... 106
شکل 4-19 عوامل مؤثر در ایجاد اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات....................... 106
شکل 4-20 تأثیر اضافه بار اطلاعاتی بر کاربران اینترنت، از نظر متخصصین فناوری اطلاعات............... 107
شکل 4-21 عوامل مؤثر دررفع اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات........................... 108
شکل 4-22 عوامل مؤثر در کنترل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات.................. 109
شکل 4-23 عوامل فردی در مواجه شدن با اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات.. 110
شکل 4-24 رویکردهای موثر در تعدیل اضافه بار اطلاعاتی از نظر متخصصین فناوری اطلاعات......... 111
فهرست جدول‌ها
جدول 4-1 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک جنسیت متخصصان اطلاع‌رسانی........................................... 65
جدول 4-2 توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب میزان تحصیلات متخصصان اطلاع‌رسانی............................... 66
جدول 4-3 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک رشته تحصیلی متخصصان اطلاع‌رسانی................................. 66
جدول 4-4 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک سن متخصصان اطلاع‌رسانی.................................................. 67
جدول 4-5 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک سابقه کار متخصصان اطلاع‌رسانی......................................... 68
جدول 4-6 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک نوع کتابخانه............................................................................. 68
جدول 4-7 توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک بخش کتابخانه......................................................................... 69
جدول 4-8 آزمون تک متغیری کلموگورف اسمیرنف برای میزان نرمال بودن داده‌های کتابداران................ 81
جدول 4-9 رابطه بین جنسیت کتابداران و عناصر ذکر شده در پرسشنامه..................................................... 81
جدول4-10 رابطه بین سن کتابداران و عناصر ذکر شده در پرسشنامه ......................................................... 84
جدول 4-11 رابطه بین رشته تحصیلی و عناصر ذکر شده در پرسشنامه........................................................ 88
جدول 4-12 رابطه بین میزان تحصیلات کتابداران و عناصر ذکر شده در پرسشنامه.................................... 91
جدول 4-13 رابطه بین سابقه کار کتابداران و عناصر ذکر شده در پرسشنامه................................................ 95
جدول 4-14 رابطه بین نوع کتابخانه و عناصر ذکر شده در پرسشنامه ........................................................... 99
جدول 4-15 توزیع آزمودنیهای فناوری اطلاعات به تفکیک جنسیت متخصصان آی تی ........................... 103
جدول 4-16 توزیع فراوانی آزمودنی ها بر حسب میزان تحصیلاتی فناوری اطلاعات................................... 104
جدول 4-17 توزیع فراوانی ازمودنیها به تفکیک رشته تحصیلی متخصصان فناوری اطلاعات...................... 104
جدول 4-18 توزیع فرآوانی آزمودنیها به تفکیک سن متخصصان فناوری اطلاعات .................................... 105
جدول 4-19 توزیع ازمودنیها به تفکیک سابقه کار متخصصان فناوری اطلاعات .......................................... 105
جدول 4-20 آزمون تک متغیری کلموگورف اسمیرنف برای تعیین نرمال بودن داده‌های متخصصان فناوری اطلاعات 112
جدول4-21 آزمون یومن ویتنی برای تعیین رابطه بین جنسیت متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه 112
جدول 4-22 رابطه بین سن متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه......................... 117
جدول4-23 رابطه بین رشته تحصیلی متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه......... 123
جدول 4-24 رابطه بین میزان تحصیلات متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه.... 127
جدول 4-25 رابطه بین سابقه کار متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه................ 132
جدول 4-26 رابطه بین گرایش متخصصان فناوری اطلاعات و عناصر ذکر شده در پرسشنامه.................... 137
